Het integratiebeleid

Al sinds de komst van de eerste gastarbeiders naar Nederland, en hun gezinshereniging, is er een debat over het integratiebeleid. Dit debat is gaandeweg steeds meer de voorpagina’s gaan domineren, terwijl het niet hoog op de politieke agenda’s stond. Daarom is het integratiebeleid nu dermate mislukt dat rechtse politici er hun gewin mee kunnen doen door populistisch gedrag. Denk hierbij aan Rita Verdonk, Geert Wilders en Ayaan Hirsi Ali, die uiteraard niet toevallig allemaal uit de kweekvijver van de VVD komen.

Wat niet goed naar voren komt in het debat, zijn de ghetto’s en ghettovorming in Nederland waardoor de problemen met de voormalige gastarbeiders ontstaan. Want laat mij hier heel duidelijk over zijn; in Nederland is er geen probleem met multiculturalisme of een clash van verschillende religies en/of culturen. Het probleem ligt bijna in zijn geheel bij woningbouwverenigingen zoals de Utrechtse Mitros, die de voormalige gastarbeiders allemaal in dezelfde wijken hebben ondergebracht. Nu heeft Mitros in een reactie al te kennen gegeven dat dit niet aan de orde is, maar een kort undercoveronderzoek deed al snel het tegenovergestelde blijken.

Een aanvraag bij Mitros voor een huis in een overwegend ‘witte’ wijk (respectievelijk het Utrechtse Tuindorp; met 16,1% ‘niet-westerse allochtonen’ het laagste percentage van geheel Utrecht(1)), deed mij belanden op een plek ruim onder de 50 (respectievelijk nummer 56). Dit wil zeggen dat Mitros de voorkeur geeft aan ruim 50 mensen voordat ze het huis aan mij gunnen, de buitenlandse (Turkse) naam had hier uiteraard een aandeel in, alhoewel Mitros dit in een telefoongesprek direct erna ontkende. Mijn vermoedens werden echter pas duidelijk toen ik twee weken later, met dezelfde buitenlandse (Turkse) achternaam, reageerde op een huis in Lombok (in de Utrechtse volksmond bekend als ‘Tiny Turkey’). En inderdaad was ik nu de eerste in de rij om het huis te bemachtigen en eventueel te bewonen. Waar de ruim 50 mensen waren gebleven die twee weken terug nog, met mij, in een deftige Utrechtse buurt wilden wonen, was iedereen een raadsel. In een tweede telefoongesprek meldde Mitros nogmaals dat ze mensen beoordeelden op basis van hun inkomen, gedrag en wensen, hiermee de stelling afwijzend dat afkomst, religie en etniciteit ermee te maken hadden. Dan is het toch vreemd dat in een grote stad als Utrecht er zoiets bestaat als ‘Turkse wijken’ en ‘Marokkaanse wijken’. Dan zouden er op zijn minst toch ‘goedkope arbeiderswijken’ moeten bestaan waar Turken, Marokkanen en Nederlanders met een gelijkend inkomen en gedrag zouden moeten wonen. Die zijn er echter niet, wel zijn er in Utrecht wijken waar 77,1% van de inwoners van “Niet-Westerse afkomst” (een aardig woord voor Marokkanen, Berbers, Arabieren en moslims) zijn(2).

Als we het voorgaande met cijfers dienen te staven, dan kunnen we het volgende tot ons laten indringen. Op dit moment is het zo dat overheidsbeleid heeft geleid tot grote concentraties voormalige gastarbeiders in bepaalde wijken, desinteresse en laksheid vanuit de overheid en overheidsinstanties (zoals woningbouwverenigingen) is de grootste oorzaak hiervan. Als we de situatie in Utrecht als voorbeeld nemen, dan zien we dat Utrecht relatief gezien het hoogste percentage Marokkanen van geheel Europa herbergt. Deze Marokkanen zijn, net als overigens de Turkse Utrechters, steevast ondergebracht in de goedkoopste en achtergestelde wijken om de kosten voor deze groep gastarbeiders zo laag mogelijk te houden. Het werk dat deze groepen verrichten, sloot hierop aan; schoonmaken, gevaarlijk industriewerk en vuile risicovolle klusjes die Nederlandse arbeiders weigerden. Om het contact tussen autochtonen en allochtonen tot een minimum te houden, omdat allochtonen anders dezelfde rechten zouden opeisen, werden de allochtonen (oftewel gastarbeiders) door overheidsbeleid neergezet in de meest achtergestelde arbeiderswijken. Het overheidsbeleid werd in de praktijk uitgevoerd door exploitanten van huurwoningen en woningbouwverenigingen, in Utrecht gaat het vooral om Mitros. Waar de overheid inmiddels doorheeft dat dit beleid een vorm van racisme is, blijven de overheidsinstanties (met Mitros voorop) vasthouden aan het beleid van de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw. Dit heeft als consequentie dat de inmiddels tweede en derde generaties nakomelingen van de gastarbeiders, totaal ontevreden zijn met de situatie en zich achtergesteld voelen ten opzichte van hun autochtone leeftijdsgenoten, uiteraard geheel terecht. Hun frustraties uiten zich in misdaad en criminaliteit, zo is Utrecht de onveiligste gemeente sinds 2004 en elk jaar prolongeert Utrecht ‘deze titel’. Opeenvolgend is Utrecht in 2004, 2005, 2006 en 2007 als de lijstaanvoerder geëindigd, de cijfers van 2008 (die binnenkort zullen uitkomen) zullen geen verrassing worden met een stipte Utrecht op één, zoals in de jaren ervoor(3).

De criminaliteit van Utrecht uit zich vooral in de duistere wijken Kanaleneiland (met 77,1% van “niet-westerse afkomst”, oftewel veelal Marokkanen) en in mindere mate Overvecht (50,2% “niet-westerlingen”, veelal Turken en Marokkanen) en Lombok (met bijna 40% “niet-westerse” Utrechters, vrijwel allemaal Turken, ook wel ‘Tiny Turkey’ genoemd)(4). De concentratie van die specifieke etnische afkomsten wordt bepaald door Mitros, het is dan ook niet verwonderlijk dat bewoners van die wijken een zekere wrok koesteren tegen de beleidsvoerders, die veelal Nederlands zijn. Ook Nederlanders die woonachtig zijn en/of waren in deze wijken, ontwikkelen twee extreme denkbeelden. Aan het éne eind staat een grote sympathie voor de voormalige gastarbeiders, die hun nu slechte maar ooit zeer goede gezondheid kwijt zijn geraakt aan de wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog door de vuile, risicovolle en schadelijk voor de gezondheid zijnde werkzaamheden te verrichten. Denk hierbij aan het opruimen van asbest en andere chemische afvalstoffen(5).

Aan de andere kant ontwikkelen sommige Nederlanders een sterke rechtse, conservatieve denkbeeld jegens allochtonen. Dezelfde allochtonen die ze in hun jeugd “te lui, te crimineel en te haatvol” vonden tegenover Nederlanders. Denk hierbij aan Rita Verdonk, die geboren en getogen is in de Utrechtse wijk Lombok, beter bekend als ‘Tiny Turkey’. Ik was dan ook met stomheid geslagen toen een Nederlandse mevrouw onlangs aan mijn deur kwam om mijn handtekening te vragen voor een petitie om het geboortehuis van Rita Verdonk te preserveren als een soort museum. Wat Rita Verdonk voor haar wijk, of voor Nederland in het algemeen, heeft mogen betekenen is mij geheel ontgaan. Het is echter illustratief voor de allochtonen van Lombok, Utrecht en Nederland; die zodoende een schop na krijgen. Lombok is een wijk waar Mitros gerust twee jaar wacht met het repareren van waterleidingen, zodat primaire behoeften zoals warm water niet zo vanzelfsprekend zijn voor allochtonen in Lombok als voor de rest van Nederland. Voor Mitros is dit vooralsnog geen belangrijke kwestie en telefoongesprekken hierover worden simpel afgewimpeld. Indien men durft om de naam van de mevrouw te vragen, dan wordt er per direct opgehangen. Tot op heden weet ik niet de naam van de mevrouw (een Mitros-telefoniste) die zo 'vriendelijk' was om jarenlang mijn klachten niet te verhelpen. In dergelijke situaties zou men juist hulp mogen verwachten van mede-buurtbewoners en Mitros, maar dit valt vies tegen. Ook het onderwijsniveau van allochtonen blijft door deze zelfde situatie ver achter bij autochtonen, tenslotte hebben ‘zwarte’ wijken (dat wil zeggen, wijken met meer dan 30% allochtonen) ook ‘zwarte’ scholen (die veelal in minder aanzien staan en niet geprefereerd worden door leraren). Hierdoor blijft het niveau op die scholen achter, want de gemotiveerde en getalenteerde leraren kiezen veelal voor ‘witte’ scholen. Dit slaat over op de leerlingen en deze krijgen bij de befaamde CITO-toetsen beduidend lagere scores terwijl ze in wezen niet dommer zijn. De mythe dat bijvoorbeeld Turken minder intelligent zijn, kan bestreden worden door het feit dat de jongste professor ooit een Turkse man was (respectievelijk Yale-wetenschapper Oktay Sinanoğlu op leeftijd 28).

Ook is er ondertussen bewezen dat allochtonen minder snel een hekel krijgen aan Nederland, en Nederlanders, als ze ook in een goede wijk mogen wonen van Mitros en de zijnen. Wetenschappelijk onderzoek heeft dit al meerdere malen uitgewezen: “Allochtonen die in een zogenoemde 'witte' wijk wonen, voelen zich meer Nederlander dan buitenlanders die in een gekleurde omgeving wonen. Dat blijkt uit dinsdag [respectievelijk 27 januari 2009] gepubliceerd onderzoek van twee sociologen van de Universiteit van Tilburg (UvT).”(6) Hierdoor wordt de thesis die ik eerder hierboven uiteenzette gesterkt; onveilige, slechte, goedkope en criminele wijken zijn veroorzaakt door het integratiebeleid dat ontworpen is door onwetendheid en laksheid van de overheid, maar uitgevoerd door zijn overheidsinstanties zoals Mitros. Tot op heden houden deze instanties vast aan dit beleid. Dat de woonsituatie van allochtonen dan toch verandert is geheel te danken aan de ontworsteling van de nieuwe generatie aan de bureaucratische houding van huurwoningcorporaties. Zij kopen namelijk simpelweg hun eigen huizen en weigeren nog langer zaken te doen met overheidsinstanties(7). Dat dit in de toekomst zal zorgen voor problemen is duidelijk, een wantrouwen tegen de overheid is een teken van onrust. Vooral als de oorzaak steeds rechtser, conservatiever en (laat ik het maar gewoon ronduit zeggen) racistischer-wordende politici en overheidsinstanties zijn. De opkomst van deze hoogopgeleide allochtonen zorgt naast voordeel uiteraard ook voor nadelen, nadelen die vooral in de ogen van autochtonen als ‘nadeel’ worden ervaren. Het zet zich uiteen als angst voor de opkomende allochtonen, ruim veertig procent van de autochtonen geeft namelijk aan dat zij liever geen allochtonen als buren krijgen.(8)

Armand Sağ

6 maart 2009

© Armand Sağ 2009